by Tom Bosschaert
Directeur

1 mei 2010

Tom Bosschaert

Groei Planning introduceert een geheel nieuwe benadering van gebiedsplanning en stedenbouw. In plaats van specifieke programmatische eisen te stellen, past Groeiplanning in plaats daarvan sociaal-economische impulsen toe op het gebied binnen bepaalde prestatie randvoorwaarden. Het brengt een revolutie teweeg in de taak van stadsontwerp door te eisen dat het stedelijk weefsel organisch reageert op sociale en economische prikkels, en maakt het mogelijk dat de waarde, kwaliteit en ontwikkeling in de loop van de tijd toenemen. Geboren uit de noodzaak om anders te gaan denken over onze gebouwde omgeving als gevolg van economische, sociale en milieutechnische beperkingen, werkt Except aan het verfijnen van deze nieuwe vorm van planning sinds 2005.

Diepgaand

De achilleshiel van stadsplanning is altijd het onvermogen geweest om nauwkeurig de behoeften van toekomstige gemeenschappen te voorzien. De meeste stadsplannen krijgen hun definitieve vorm 10 tot 50 jaar nadat ze zijn gelanceerd, een voldoende lange periode om de wereld een geheel andere plaats te laten worden. Bovendien is uit recente waarnemingen van ruimtelijke ordeningsprojecten gebleken dat, hoe creatief of inzichtelijk het oorspronkelijke plan ook is, standaardplanning over het algemeen leidt tot gemeenschappen zonder sterke economische motor - onvoldoende aanpasbaar aan veranderende omstandigheden en vaak slechts een beperkte stedelijke kwaliteit bezittend.

Proef met stadsontwerp 2.0

Een groot gebied in het noorden van Nederland bood een unieke kans voor een radicaal nieuwe benadering van stadsplanning. In dit gebied werd een proefproject uitgevoerd met de groeiplanningmethode. Een samenwerkingsverband van verschillende partijen werkte samen aan de herstructurering van een verlaten gebied met monumentale gebouwen. Except blijft deze revolutionaire nieuwe planningsmethode ontwikkelen. Enkele basisprincipes van het systeem worden in dit artikel toegelicht.

Groeiplanning vs. Investeringsplanning

De kern van traditionele investeringsplanning is het nemen van een kaart van het betrokken gebied en het toewijzen van verschillende programma's aan delen van de kaart. Woningen, kantoren, commerciële zones, diensten, en open ruimte worden door de ontwerper geregeld in een mix die moet resulteren in de "ideale" buurt of stad voor een bepaalde locatie.

Er zijn hele bibliotheken volgeschreven over hoe deze mix er precies uit moet zien en hoe de verschillende elementen in elkaar moeten passen. In onze nieuwe aanpak laten we het idee van een vooraf vastgesteld programma echter helemaal los. In plaats daarvan gaan we uit van de bestaande situatie en passen we geplande sociaal-economische prikkels toe op de regio om investeringen en groei in het gebied aan te moedigen.

Deze prikkels kunnen bijna elke andere vorm aannemen dan de bouw van fysieke structuren. Bijvoorbeeld: festivals of bijeenkomsten, de oprichting van landcoöperaties, educatieve programma's, enz. Deze prikkels worden in de loop van de tijd gestuurd en beheerd om het gebied te laten groeien en ontwikkelen.

Hoewel de prikkels een gepland onderdeel zijn, is de exacte fysieke verschijningsvorm van het gebied dat niet. Zowel individueel initiatief als bedrijfsinvesteringen worden aangemoedigd. Een tweede essentiële component van dit soort planning is de vaststelling van strikte prestatienormen en randvoorwaarden. In het geval van dit project is een van die eisen bijvoorbeeld dat er geen energie - in welke vorm dan ook, inclusief elektriciteit - over de grens van het project wordt ingevoerd.

deze randvoorwaarden zijn bedoeld om het gebied op agressieve wijze in de richting van duurzaamheid te duwen, door geavanceerde en creatieve oplossingen te verlangen van degenen die in het gebied willen ontwikkelen.

Wat is het verschil?

Traditionele planning vereist enorme hoeveelheden up-front investeringen van ontwikkelaars. Omdat deze investeringen uiteindelijk moeten worden terugverdiend, is er veel belang bij controle over het uiteindelijke resultaat van het geplande gebied. Het maakt dan niet uit of dit resultaat suboptimaal is, zolang de initiële investering maar wordt terugverdiend met voldoende winst. Groeiplanning vergt relatief weinig investeringen vooraf, waardoor het verlangen naar een vooraf bepaalde uitkomst wordt beteugeld.

Naarmate de tijd verstrijkt en het initiatief van de grond komt, volgt het investeringspatroon een exponentiële curve, waarbij verschillende partijen in toenemende mate aan de ontwikkeling deelnemen. Met vanaf het begin zeer duidelijke randvoorwaarden zal de ontwikkeling binnen deze voorwaarden de ideale weg naar optimale groei zoeken, waarbij de mix van programma en functies wordt bepaald door vraag en aanbod en een verlangen naar kwaliteit van de lokale agenten. Er is geen masterplan, geen tekeningen van hoe het eruit zal zien, alleen ideeën over hoe het eruit zou kunnen zien.

Duurzame Groei Ontwikkeling

Door een prestatiegerichte benadering van duurzaamheid, monumentenzorg, veiligheid en andere zaken kan een groot aantal onnodige regels worden afgeschaft en een optimale lokale oplossing worden gecultiveerd.

Zoals gezegd, geldt voor de ontwikkeling een vooraf vastgestelde voorwaarde dat er geen energie op het terrein mag worden ingevoerd (geen fossiele brandstoffen, elektriciteit of anderszins). Een andere voorwaarde is dat er geen afval het terrein mag verlaten. Het maakt niet uit welke oplossingen voor deze voorwaarden worden gezocht, of hoe de actoren in het gebied hun behoeften aan hulpbronnen oplossen. Zolang aan deze voorwaarden wordt voldaan, zal het gebied een voorbeeldige ontwikkeling zijn.

Omdat de technologie zich veel sneller ontwikkelt dan regels en wetten kunnen bijhouden, is het waarschijnlijk dat in het gebied een situatie kan ontstaan die veel dichter bij een optimale duurzame ontwikkeling ligt dan in andere geplande gebieden. Dit noemen we performatieve planning, een onderdeel dat rechtstreeks is ontleend aan de methode Symbiosis in Development.

Voorbeeld GroeiPlanning

Verschillende gebieden zijn onderzocht voor potentiële Groeiplanning, variërend van bestaande stedelijke locaties tot locaties voor nieuwbouw. Een unieke kans diende zich aan in de vorm van een afgelegen monumentaal park: een groot terrein met verschillende natuurgebieden, alsmede een groot aantal monumenten die een interessant hergebruik mogelijk maken. De bodem was zwaar vervuild door vroegere activiteiten en een grote barrière rond het terrein verhinderde een business-as-usual planning.

Er moest iets slimmers worden gedaan. Het project kreeg vorm met behulp van een uitgebalanceerd systeem van gebiedsrichtlijnen, een slimme bedrijfsstructuur waarbij geïnteresseerde partijen zich kunnen aansluiten, en een prachtige omgeving die behouden zal blijven en waarop verder gebouwd zal worden.

Het gebied zal naar verwachting binnen 50 jaar uitgroeien tot metropolitane schaal, waarbij het verschillende ontwikkelingsfasen zal doorlopen. In de eerste fase zullen pioniers de ruimte gebruiken voor culturele, licht industriële en amusementsprogramma's. In de tweede fase zullen onderwijsvoorzieningen een stevige voet aan de grond hebben in het park, en zal het begin zichtbaar worden van woningbouw, kantoren en enige detailhandel.

Na verloop van tijd zal dit uitgroeien tot een gebied met een hoge dichtheid met behoud van de natuurlijke hulpbronnen ter plaatse, het monumentale karakter van de bestaande gebouwen, en het opruimen van de vervuiling door het behoud en het blijvend functioneren van natuurlijke systemen.

Conceptuele ontwikkeling en onderzoek van dit systeem werd gedaan door Except, naast de teksten, graphics, beeldmateriaal, en grafisch ontwerp van de belangrijkste secties van het geschreven rapport. Voor meer informatie over tweede generatie gebiedsontwikkeling of Growth-Planning kunt u contact met ons opnemen.

Tom Bosschaert
by Tom Bosschaert
Directeur

1 mei 2010

Clienten & Partners

Project team

Media and Downloads