by Tom Bosschaert
Directeur

11 juni 2004

Tom Bosschaert

Het project Daadkracht omhelst het ontwerp van een vier verdiepingen tellend gebouw voor gemengde doeleinden in het hart van het oude centrum van Rome, met drie spectaculaire appartementen, winkels en een restaurant. Onderdeel van het ontwerp zijn een stadspark grenzend aan de Tevere rivier, een kerk en diverse andere historische gebouwen. Het project bood een unieke kans om het eerste nieuwe niet-culturele bouwwerk in Rome na Mussolini te ontwerpen. Ter ere van deze gebeurtenis werd een uitgebreide studie naar de geschiedenis van Rome, zowel het antieke verleden, de sociaal-culturele en politieke ontwikkelingen van rond de eeuwwisseling als de moderne ontwikkelingen gebruikt als drijvende kracht achter het ontwerp van dit gebouw.

Programmering

Het gebouw bevat galerijen, winkels, een restaurant en receptieruimtes op de begane grond. Deze ruimtes sluiten aan op het omliggende weefsel. Een voetgangersroute is door het gebouw aangelegd, waardoor het publiek in contact kan komen met de complexe lagen. De appartementen en kantoren in het gebouw zijn zo ontworpen dat ze in de loop der jaren van functie kunnen veranderen. De appartementen kunnen gemakkelijk worden gebruikt als kantoor of atelier en de kantoren zijn zo ontworpen dat er gemakkelijk appartementen, een restaurant of andere werkzaamheden in kunnen worden ondergebracht.

Interieur

Het hoofdappartement bovenin het gebouw is voorzien van een kleine bibliotheek die verwijst naar de centrale 'retraite'-ruimte in de villa Hadriana in Tivoli. De bibliotheek fungeert als een scharnier tussen de gevels en geeft het concept een nieuwe betekenis en een nieuw gebruik.

De grote muren bevatten alle kleine intieme ruimtes zoals badkamers, toegangswegen naar slaapkamers, verborgen trappenhuizen en opslagruimten. Ze dienen ook als grensaanduiding tussen openbaar en privé in het huis.

Milieusystemen

Het gebouw maakt gebruik van grondgekoppelde thermische verwarmings- en koelsystemen om overtollige warmte in de zomer af te koelen en op te slaan voor gebruik in de winter. Het gebouw heeft adaptieve buitenzonwering die tussen de orthogonale en schuine gevellaag werkt. De zonwering heeft een creatieve interactie met het ontwerp van de gevel en wordt zo meer dan alleen een functioneel element. Een dak dat is ontworpen voor een reeks zonnepanelen en zonnecollectoren in combinatie met thermische massa in de verschillende ruimten stelt dit gebouw in staat om het hele jaar door netto energieneutraal te werken. De slaapkamers zijn altijd koel en intiemer door hun verminderde blootstelling aan de hemel en hun inklemming tussen twee grote thermische massa's.

De thermische massa van het gebouw wordt luchtgekoeld via verschillende passieve schoorsteenroutes die opgaan in de architectonische beleving. De woonkamers zijn licht en luchtig door hun buitenruimten die het binnen-en-buiten leven van het mediterrane klimaat en de mediterrane cultuur benadrukken. Zo kan men bijvoorbeeld van de keuken naar de slaapkamer lopen via de buitenkant zonder een omweg te maken.

Ontwerpgedachten

Het ontwerp van het gebouw geeft uitdrukking aan het belang van een hedendaagse incisie in het weefsel van het oude Rome, terwijl er tegelijkertijd interactie is met de complexe geschiedenis van de locatie. Het gebouw bestaat uit twee grote draagmuren van Romeinse baksteen. Deze tillen het gebouw letterlijk de lucht in. Deze muren zijn geïnspireerd op de Therme di Caracalla, de Markt van Trajanus en andere oude baksteenstructuren in Rome en weerspiegelen de fundamenten van de stad en onze beschaving.

Een orthogonale 'modernistische' laag daarbovenop fungeert als de binnenste schil. Het is een reflectie van het belang dat de modernistische beweging heeft gespeeld op onze huidige cultuur en Rome in de vorm van EUR en andere grote infrastructurele werken. Deze laag bevat veel van de functionele aspecten van het gebouw.

De derde, schuine laag verwijst naar hedendaagse ontwerprichtingen zoals het deconstructivisme. Zwevend voor de 'modernistische laag' speelt het een lyrisch spel met de hoofdgevel, terwijl het steun krijgt van de oudere lagen. De hoek van de hoofdgevelelementen is ontleend aan een historisch gevelelement op de locatie dat vroeger het naastgelegen kerkje ondersteunde. De hellende laag creëert een aanwezigheid op het plein en gaat een dialoog aan met de formele Renaissance omgeving. In conflict met zijn verleden, kan het niet ontsnappen aan zijn onvermijdelijke wortels. Waar de twee hoofdgevels elkaar op de hoek ontmoeten, wordt een duidelijke punt gevormd, die het archeologische belang van deze precieze plek markeert, ooit het exacte centrum van de oude plaatselijke stedelijke ontwikkeling die nog steeds de vorm van het gebouw en het stedelijke weefsel eromheen dicteert.

Publicatie

Dit project werd gedocumenteerd in een reeks van zes boeken van groot formaat. Het eerste boek kan worden gebruikt als een architectuurhistorische gids door de verschillende regio's van Rome. In de daaropvolgende boeken wordt het werk geanalyseerd van architect Richard Meier, die een bijdrage heeft geleverd aan en een inspiratiebron is geweest voor dit project. Milieu-analyse, ontwerp, materiaalkeuze en de ontwikkeling van het Daadkracht-thema en de beeldtaal nemen de andere delen in beslag.

Het "Daadkracht" lettertype

Voor dit project is ook een lettertype ontwikkeld. Het lettertype Daadkracht is zo ontworpen dat het een uitdaging is om te lezen, maar na bestudering wel te ontcijferen. Het is geïnspireerd op Wim Crouwel's lettertype "Nieuw Alfabet" uit 1966. Het bestaat, net als de collage beeldtaal, alleen uit verticale elementen, en een grondvlak. Het grondvlak geeft de lengte van elk teken aan, noodzakelijk om de afzonderlijke tekens van elkaar te kunnen onderscheiden. Het Daadkracht font kan hier gratis worden gedownload in TrueType formaat. Zie de afbeelding van het lettertype hieronder voor een preview.

Tom Bosschaert
by Tom Bosschaert
Directeur

11 juni 2004

Project team

Andere items